Marek Grechuta - Droga za widnokres (1972)

 
Gdy na przełomie lat 60. i 70. Marek Grechuta występujący wraz z zespołem Anawa zyskiwał popularność przesiąkniętymi poezją romantycznymi piosenkami, szybko został uznany w świadomości odbiorców za czołowego rodzimego przedstawiciela tak zwanej poezji śpiewanej. Poza rolą znakomitego interpretatora poezji, artysta ten był jednak również twórcą bardzo różnorodnej, stylistycznie urozmaiconej muzyki, pełnym rozwojowych muzycznych wizji, mimo że jego inklinacje kompozytorskie poniekąd przyćmiewał fakt, iż nie był on głównym kompozytorem w zespole. Owe zróżnicowanie muzyki tworzonej przez Marka Grechutę znakomicie obrazuje zestawienie lirycznych autorskich kompozycji artysty z dwóch pierwszych płyt z zawartością trzeciego albumu, zatytułowanego „Droga za widnokres”, sygnowanego tym razem wyłącznie imieniem i nazwiskiem autora.

Przebojowe „Wesele”, „Będziesz moją panią”, radosny „Chodźmy”, refleksyjny „Ocalić od zapomnienia” to reprezentatywne przykłady stylu cechującego najwcześniejsze dokonania Grechuty i Anawa, z kolei pochodzący z drugiej płyty słynny „Korowód”, był niejako zapowiedzią kierunku muzycznego, jaki Grechuta miał obrać wówczas, gdy stanie się solowym artystą, a więc kierunku obecnego na „Drodze za widnokres”. Płyta ta w porównaniu z poprzedniczkami jest dziełem wybitnie surowym, chłodnym, monochromatycznym. Jazzowe inklinacje, które Grechuta przejawiał we wspomnianym „Korowodzie” właściwie nie zostały tu rozwinięte, mimo że do nowego składu artysta zaprosił muzyków jazzowych  – z jazzującego, rozimprowizowanego przeboju Marek Grechuta w swój nowy styl włączył niemal wyłącznie upodobanie do honorowania sekcji rytmicznej. Rzeczywiście, rytm w wypełniających album kompozycjach jest bardzo istotny, artysta ogromny nacisk położył na działanie instrumentów perkusyjnych i kontrabasu. Gdzieniegdzie zaś rozwiązania rytmiczne do jazzu nawiązują w sposób bezpośredni, za sprawą rozwiniętych linii granych przez trzech muzyków odpowiedzialnych na płycie za instrumenty perkusyjne („Może usłyszysz wołanie o pomoc”, „Pewność”).

Nagranie przez Grechutę albumu z tak odmienną aniżeli dotychczas muzyką, a przy tym w gruncie rzeczy dość monotonną i wyjątkowo ascetyczną, oraz trafienie nim w gusta publiczności mogło być nie lada wyzwaniem, gdyby nie fakt, że o sile artystycznej marki Grechuty w ogromnym stopniu zawsze, tak więc i w tym przypadku, przemawiała warstwa literacka utworów. Tak zatem na „Drodze za widnokres” osiągnęła ona największe w dotychczasowym dorobku artysty znaczenie na tle muzyki. Nowoczesna poezja pełna metafor szarej rzeczywistości znakomicie została więc zsyntezowana z chłodną, rytmiczną muzyką.

Owa monotonia, ascetyczność kompozycji, wbrew wpływowi „Korowodu” unikających improwizacji, nie jest jednak w żadnym wypadku zarzutem, ale wyjątkową, niepowtarzalną cechą świadczącą o artystycznej sile tej płyty - dzięki zaaranżowaniu na skład jazzowy i w ogromnej wrażliwości kompozytora zespoleniu ze skrupulatnie dobranymi lirykami udało się stworzyć album ze wszech miar wyjątkowy. Kto wie, czy dzięki tak bardzo osobliwemu charakterowi muzyczno-lirycznej zawartości „Droga za widnokres” nie przewyższa klasą następnej znakomitej płyty Marka Grechuty, „Magia obłoków”, która dzięki bardziej „pospolitemu” wykorzystaniu muzyków jazzowych, chętnie improwizujących, najbardziej w karierze zbliżyła artystę do wzorców muzyki zachodniej, prezentując dźwięki z pogranicza świata jazz rocka i rocka progresywnego. Ale to już zupełnie inna historia. (Przemysław Stochmal)



Marek Grechuta was born on 10 December 1945 in Zamość where he went to primary and secondary school. He'd been interested in music since childhood and begun to learn playing the piano in the age of seven.

He bound his fate with Kraków though, where he moved to study architecture. There Grechuta met his future friend Jan Kanty Pawluśkiewicz with whom he decided to start a cabaret group in the manner of Piwnica pod Baranami (an artistic bohema in Kraków which lasts to this day). This cabaret, which took the name Anawa (from french en avant which means "forward"), begun to perform in a student club "Bambuko". The first decent success came with the performance on Festiwal Piosenki Studenckiej in 1967. Marek Grechuta took the second place in this contest behind a young student from Warszawa - Maryla Rodowicz (who later also became a famous singer in Poland). The final of the contest was broadcast live by the television what enabled the young archtecture student to be seen by the whole Poland. The next important event for Marek Grechuta was partaking in FAMA Festival where the young artist won the first prize.

This two successes led him to perform on the most important contest in Poland in that time which was the Festival in Opole. In the next year, 1970, Marek Grechuta released his debut album called simply "Marek Grechuta & Anawa" (predated by a 4-song EP in 1969). It was a mix of cabaret, lyrical songs with neobaroque sound so characteristic, as it turned out later, for Anawa.

In 1971 Marek Grechuta and Jan Kanty Pawluśkiewicz recorded their second album titled "Korowód" which is considered one of the most important in the history of Polish popular music. It contained two songs regarded as generation hymns - "Świecie nasz" and title "Korowód". This album made Marek Grechuta a star!

Despite all this successes the band suddenly broke up. Marek Grechuta and Jan Kanty Pawluśkiewicz split. As Grechuta admitted himself there were too many individualities in the group so it couldn't last long.



Marek Grechuta arranged his own band then - Wiem. The name is an abreviation of "w innej epoce muzycznej" which means "in another musical epoch". This way Grechuta wanted to communicate the complete change of musical direction. The two albums he recorded with Wiem - "Droga za widnokres" in 1972 and "Magia Obłoków" in 1974 - are the key albums for any prog lover who wants to explore Marek Grechuta's works. The music they contain is magical, poetic artrock with jazz influences.

However, the artist himself felt insecure within new musical direction and his flirt with artrock ended in 1976 when he begun to cooperate with Jan Kanty Pawluśkiewicz again. Together they reactivated Anawa (with known from Laboratorium Ścierańscy brothers) and wrote a musical based around works of a Polish avantgarde writer Stanisław Ignacy Witkiewicz (also called Witkacy) titled "Szalona Lokomotywa". This musical and LP with music from it (issued in 1977) made a huge success after which Grechuta and Pawluśkiewicz split again.

In the following years Grechuta performed in Piwnica pod Baranami and issued many good and well received albums with compositions to poems of several Polish poets.

In Marek Grechuta recorded an album titled "Dziesięć ważnych słów" dealing with social problems which was unusual for him.1994

In 1997 he surprised his fans by rerecording material from "Droga za widnokres" with Anawa in order to expose young generations to this cult masterpiece.

Marek Grechuta was really adored and when in the age of 60 he suddenly (though it wasn't a secret that he'd been ill for a long time) died on 09 October 2006 the whole Poland was mourning... (Bartłomiej Ślązak)

 link in comments

2 komentarze:

    Serpent.pl