Pianista Paul Bley, którego gra nawiązuje stylistycznie do prac Buda Powella, Billa Evansa i Oscara Petersona, to jedna z przemilczanych osobistości jazzu. I jeśli nie licząc Geri Allen, bodaj jedyny pianistą, z którym chciał współpracować wielkie Ornette Coleman.
Bley jest być może najważniejszym kanadyjskim jazzmanem, występującym w towarzystwie wybitnych, amerykańskich trębaczy i saksofonistów, który jak mało kto przysłużył się rozwojowi jazzu w Kanadzie. Był także eksperymentatorem, pionierem używania syntezatorów, kompozytorem i działaczem w środowisku free-jazzowym.
Nawet pobieżny szkic, „po życiu” Bleya robi wrażenie, Kanadyjczyk ma bardzo mocne CV.
Urodził się w Montrealu w 1932 roku. W wieku ośmiu lat zaczął grać na pianinie, wcześniej poświęcając się nauce gry na skrzypcach. Muzyczne konserwatorium ukończył w wieku 11 lat. Skończył naukę w Kanadzie, zatem aby rozwijać się dalej – musiał wyjechać. Najlepiej do Nowego Jorku. Bley uczył się w Juilliard, grywając w tym samym czasie, „po godzinach”, z Royem Eldridgem, Charliem Parkerem, Benem Websterem i Sonnym Rollinsem. W szkole stworzył ciekawy zespół z Donladem Byrdem, Jackiem McLeanem, Dougiem Watkinsem i Artem Taylorem. Przesiadywał w „otwartym domu muzycznym” Lenniego Tristano. Czerpał z Nowego Jorku pełnymi garściami.
Dwa pierwsze nagrania Bleya, datowane na początek lat 50., zachowały się w archiwach kanadyjskiej telewizji. Na pierwszym pianista występuje u boku saksofonisty Brew Moore’a, na drugim Charliego Parkera. „Bird” był gościem Jazz Workshop – „warsztatu muzycznego”, który Bley pomógł założyć w 1953 roku. Jego pierwsze studyjne nagranie odbyło się w doborowym towarzystwie – grał z Charlesem Mingusem i Artem Blakeyem. Zdumiewające, jak wielkie wyczucie do wielkich, znaczących w historii jazzu muzyków miał kanadyjski pianista – w następnych latach grywał również z Lesterem Youngiem i Chetem Bakerem.
W 1957 roku przeprowadził się na drugą stronę Stanów Zjednoczonych, do Kalifornii. Jakby przeczuwając, że coś się święci, ważnego i nietuzinkowego. Już rok później nagrywał z Ornettem Colemanem, Donem Cherrym, Charliem Hadenem i Billym Higginsem – a więc z grupą, która miała niedługo terroryzować nowojorski Five Spot. W tym samym roku poślubił kompozytorkę Carlę Bley. Po flircie z kalifornijską, freejazzową rewolucją, powrócił do Nowego Jorku w poszukiwaniu muzyków, chętnych do eksperymentowania z brzmieniami i odważnymi wyborami. Jeszcze w latach 60 działał w legendarnym, w perspektywie całj historii nowoczesnego jazzu arcyważnym trio klarnecisty Jimmy'ego GIuffre'a, w którym basistą był Steve Swallow.
W 1963 roku Bley podróżował z Sonnym Rollinsem po Japonii a także wziął udział w nagrywaniu jego słynnej płyty z Colemanem Hawkinsem. A rok później wziął udział w rewolucji październikowej podczas czterodniowego festiwalu muzyki freejazzowej, zorganizowanego w Nowym Jorku przez Billa Dixona. Bley przystąpił do Jazz Composers Guild. Ten gest zmienił twórczość pianisty – znalazł się w otoczeniu samych żywych eksperymentatorów w rodzaju Archego Sheppa i Cecila Taylora. Sam szybko także rozpoczął własne próby z dźwiękiem – grywał na fortepianie uderzając bezpośrednio małym młotkiem w struny. Był jednym z pionierów używania syntezatorów w muzyce jazzowej. W 1967 roku, po rozstaniu z Carlą Bley, związał się z eks-małżonką basisty Gary’ego Peacocka, wokalistką Annette. Związek miał poważne skutki dla rozwoju kariery pianisty – wraz z Annette ćwiczył swoją grę i komponował, wsłuchując się w harmonie zachodzące między jej głosem a jego instrumentem. Przez kilka lat występowali razem, wspomagani przez holenderskiego perkusistę Hana Bennika. Ostatecznie eksperyment zakończył się sukcesem i Bley powrócił do akustycznego brzmienia.
W latach 70-tych, Bley raz jeszcze dał o sobie znać jako o organizatorze. Założył jazzową wytwórnię, Improvising Artists, która wydawała krążki m.in. Lee Konitza, Steve’a Lacy’ego, Pata Metheny’ego, Gary’ego Peacocka i Lestera Bowie.
Na swoim koncie ma ponad 100 płyt. Pierwsza została nagrana w 1954 roku, ostatnia (jak dotąd) pochodzi z 2008. Z perspektywy lat, działania ostatnich dwóch dekad Bleya mogą wydawać się jaskrawym odwrotem od idei awangardowości, która towarzyszyła mu w pierwszym okresie kariery. Dowodzić tego mogą szczególnie albumy nagrywane dla legendarnej Steeplechase Records, ale też te same nagrania z całym ich dyskretnym nowatorstwem i mądrą otwartością sprawiły, że Bley cieszy się dziś w gronach uważnych słuchaczy estymą i szacunkiem równym Keithowi Jarretowi, Andrew Hillowi, Lenniemu Tristano czy, Cecilowi Taylorowi.
To tylko szkic, ogólny rzut oka na niezwykłą karierę tego muzyka. Po szczegóły – odsyłam z chęcią do autobiografii Bleya „Stopping Time: Paul Bley and the Transformation of Jazz”. Tytuł adekwatny jak rzadko kiedy. --- Piotr Jagielski
Paul Bley - synthesizer
Annette Peacock - voice, electric piano, piano, synthesizer, electric bass
Han Bennink - percussion
Paul Bley, CM (born November 10, 1932), is a pianist known for his contributions to the free jazz movement of the 1960s as well as his innovations and influence on trio playing. Bley has been a long-time resident of the United States. His music characteristically features strong senses both of melodic voicing and space.
Paul Bley was born in Montreal, Canada; his adoptive parents were Betty Marcovitch, an immigrant from Romania, and Joe Bley, owner of an embroidery factory.
In the 1950s he founded the Jazz Workshop in Montreal, performing and recording there with Charlie Parker. He also performed with Lester Young and Ben Webster at that time. In 1953 he conducted for Charles Mingus on the Charles Mingus and His Orchestra album and the same year Mingus produced the Introducing Paul Bley album with Mingus and Art Blakey. In 1960 Bley recorded on piano with the Charles Mingus Group.
In 1958, he hired Don Cherry, Ornette Coleman, Charlie Haden and Billy Higgins to play at the Hillcrest Club in California.
In the early 1960s he was part of the Jimmy Giuffre 3, a clarinet, piano and bass trio with bassist Steve Swallow. The quiet understatement of this music makes it possible to overlook its degree of innovation. As well as a repertoire introducing compositions by his ex-wife Carla Bley, the group's music moved towards free improvisation based on close empathy.
During the same period Bley was touring and recording with Sonny Rollins, which culminated with the RCA Victor album Sonny Meets Hawk! with Coleman Hawkins.
In 1964 Bley was instrumental in the formation of the Jazz Composers Guild, a co-operative organisation which brought together many free jazz musicians in New York: Roswell Rudd, Cecil Taylor, Archie Shepp, his ex-wife Carla Bley, Michael Mantler, Sun Ra, and others. The guild organized weekly concerts and created a forum for the "jazz revolution" of 1964.
Bley had long been interested in expanding the palette of his music using unconventional sounds (such as playing directly on the piano-strings). It was therefore consistent that he took an interest in new electronic possibilities appearing in the late 1960s. He pioneered the use of Moog synthesizers, performing with them before a live audience for the first time at Philharmonic Hall in New York City on December 26, 1969.
This led into a period of the "Bley-Peacock Synthesizer Show", a group where he worked with songwriter Annette Peacock, including Improvisie, a French release of two extended improvisiational tracks with Paul on melodic electric piano and modulated synthesizer supporting Annette Peacock's remarkable tonal experiments singing through what sounds to be a Maestro (Tom Oberheim designed) Ring Modulator, with percussion by Dutch free jazz drummer Han Bennink.
Subsequently Bley returned to a predominant focus on the piano itself.
During the 1970s, Bley, in partnership with videographer Carol Goss, was responsible for an important multi-media initiative, Improvising Artists, which issued LPs and videos documenting the solo piano recordings by Sun Ra and other works of free jazz with Jimmy Giuffre, Lee Konitz, Gary Peacock, Lester Bowie, John Gilmore, Jaco Pastorius, Pat Metheny, Steve Lacy and others. Bley and Goss are credited in a Billboard Magazine cover story with the first "music video" as a result of the recorded and live performance collaborations they produced with jazz musicians and video artists.
Bley was featured in the 1981 documentary film Imagine the Sound, in which he performs and discusses the history of his music.
In the 1990s, Bley joined the faculty of the New England Music Conservatory, however he no longer teaches there. Musicians of note Satoko Fujii and Yitzhak Yedid have studied with Bley at NEC.
Bley has continued to tour internationally and record prodigiously, with well over a hundred CDs released. In 1999 his autobiography, Stopping Time: Paul Bley and the Transformation of Jazz, was published. In 2003 Time Will Tell: Conversations with Paul Bley was published. In 2004 Paul Bley: la logica del caso (Paul Bley: The Logic of Chance) was published in Italian. In 2008, he was made a Member of the Order of Canada.
0 komentarze:
Prześlij komentarz