Alan Watts - This Is It (1962) / The Sound Of Hinduism (1967)


Alan Wilson Watts (1915-1973) – brytyjski filozof, pisarz, mówca. Znany ze swych badań porównawczych religii, tłumacz i popularyzator filozofii Wschodu na Zachodzie.

Napisał ponad 25 książek i licznych artykułów dotyczących tożsamości osobistej, natury rzeczywistości, wyższej świadomości, sensu życia, pojęć i obrazów Boga, niematerialnego wymiaru szczęścia. Jego książki dotyczą własnych doświadczeń w studiowaniu wschodniej i zachodniej religii i filozofi

Watts urodził się w rodzinie należącej do klasy średniej w ówczesnej wsi Chislehurst w Anglii w 1915 roku, na Holbrook Lane 3. Jego ojciec był reprezentantem londyńskiego biura firmy Michelin, matka gospodynią domową. Z powodu skromnych środków finansowych rodzice Wattsa zdecydowali się żyć w środowisku wiejskim, gdzie ich jedyny syn, Alan, dorastał, poznając otaczającą przyrodę. M.in. w dzieciństwie nauczył się nazw dzikich roślin i motyli.


Prawdopodobnie na jego zainteresowania "rzeczami ponadnaturalnymi" wpłynęła tradycje religijne ze strony rodziny matki (jej ojciec był anglikańskim misjonarzem) oraz lektura książek o tajemniczym Dalekim Wschodzie.

Watts pisał później o swego rodzaju mistycznej wizji, której jako dziecko doznał podczas gorączki. W tym czasie był pod wpływem malarstwa Dalekiego Wschodu, którego źródłem stały się pejzaże i gobeliny podarowane jego matce przez anglikańskich misjonarzy powracających z Chin. Kilka chińskich obrazów Watts zobaczył w Anglii, napisał "Byłem zafascynowany estetyką klarowności, przejrzystości i przestrzeni niektórych obrazów w sztuce chińskiej i japońskiej. Sprawiały wrażenie, że płyną ..." [opisywał w swojej autobiografii]. Te dzieła sztuki podkreślały stosunek człowieka uczestniczącego w przyrodzie, temat, który towarzyszył mu przez całe życie.

We własnych oczach, Watts miał wyobraźnię, był uparty i rozmowny. Został wysłany do szkoły z internatem (który obejmował zarówno naukę świecką, jak i religijną) od wczesnych lat. Podczas wakacji będąc nastolatkiem, Francis Croshaw, bogaty epikurejczyk z silnymi tendencjami zarówno do buddyzmu, jak i egzotyki mało znanych aspektów kultury europejskiej, namówił Wattsa na wycieczkę po Francji. Niedługo potem Watts czuł, że jest zmuszony wybierać pomiędzy anglikańskim chrześcijaństwem w którym się wychował i buddyzmem o którym czytał w różnych bibliotekach. Wybrał buddyzm i stał się członkiem loży buddyjskiej w Londynie, która została ustanowiona przez teozofów, a obecnie prowadzona przez adwokata Christmas Humphreys. Watts został sekretarzem organizacji w 1931. Młody Watts w ciągu tych lat zbadał kilka stylów medytacji.

Watts uczęszczał do King's School w Canterbury. Gdy ukończył szkołę średnią, Watts podjął pracę w drukarni, a później w banku.



Spędzał swój wolny czas w Loży buddyjskiej, a także pod opieką "guru Rascal" o imieniu Dimitrij Mitrinović. (Mitrinović sam był pod wpływem Piotra Uspienskiego, Georgija Gurdżijewa i zróżnicowanej szkoły psychoanalizy Freuda, Junga i Adlera). Watts również czytywał różne książki dotyczące filozofii, historii, psychologii, psychiatrii i mądrości Wschodu.

Pobyt w Londynie zapewnił mu znaczną liczbę możliwości rozwoju osobistego. Poprzez Humphreys poznał autorów książek o duchowości (np. Mikołaj Roerich, dr Sarvaepalli Radhakrishnan) i znanych teozofów, jak Alice Bailey. W 1936 roku, w wieku 21 lat, służył w Światowym Kongresie Wiary na Uniwersytecie Londyńskim, tam usłyszał też o Daisetz Teitaro Suzuki, by potem spotkać tego cenionego znawcę buddyzmu zen. Oprócz tych rozmów i spotkań osobistych, pochłonięty był analizowaniem dostępnej literatury naukowej, podstawowych pojęć i terminologii głównych filozofii Indii i Azji Wschodniej. W 1936 roku Watts opublikował pierwszą książkę , Duch zen. Później przyznał się, że sugerował się w niej w dużej mierze pismami Suzuki.

W 1938 roku on i jego narzeczona przenieśli się do Ameryki. Ożenił się z Eleanor Everett, której matka Ruth Fuller Everett była związana z tradycyjnym kręgiem zen w Nowym Jorku. Kilka lat później, Ruth Fuller ożeniła się z mistrzem zen (rōshi), Sokei-Sasaki, służącym jako swego rodzaju mentor Alana Wattsa, który w sumie nie zdecydował się odbyć formalnego szkolenia pod jego okiem. Z jego późniejszych dzieł wynika, że w tych latach Watts doznał kolejnego doświadczenia mistycznego podczas spaceru z żoną.

Watts opuścił formalne wykształcenie Zen w Nowym Jorku, ponieważ metody nauczyciela nie pasowały do niego. Nie został wyświęcony na mnicha Zen, ale czuł potrzebę znalezienia zbytu dla swoich zawodowych filozoficznych skłonności. Poszedł do anglikańskiej (biskupiej) szkoły w Seminarium Duchownym w Evanston, Illinois), gdzie studiował chrześcijańskie pisma, teologię i historię Kościoła. Starał się wypracować połączenie współczesnego kultu chrześcijańskiego, mistycznego chrześcijaństwa i filozofii Azji. Watts otrzymał tytuł magistra teologii w odpowiedzi na tezę, którą opublikował w popularnej pozycji pod tytułem "Behold the spirit". Posiadał honorowy tytuł doktora teologii na uniwersytecie w Vermont za swoje prace z teologii komparatywnej. Watts nie ukrywał swojej niechęci do różnych aspektów religii, surowości, pogrążenia w poczuciu winy, czy wojowniczego prozelityzmu – niezależnie od tego czy zostały one znalezione w judaizmie, chrześcijaństwie, hinduizmie, czy buddyzmie.


Wszyscy widzieli go dość dobrze w roli biskupa (początek w 1945 roku, w wieku 30 lat), jednak wyjście na jaw pozamałżeńskiego romansu spowodowało wystąpienie jego młodej żony o nieważność małżeństwa. To również skutkowało opuszczeniem diecezji w 1950. W Nowy Rok poznał Joseph Campbell, jego żonę Jean Erdman i Johna Cage.

Wiosną 1951 r. Watts przeniósł się do Kalifornii, gdzie wstąpił do wydziału Amerykańskiej Akademii Studiów Azjatyckich w San Francisco. Tutaj uczył się obok Saburō Hasegawy, Fryderyka Spiegelberga, Haridasa Chaudhuriego, lama Tokwan Tada i różnych ekspertów oraz profesorów. Hasegawa, w szczególności, był nauczycielem Wattsa w dziedzinie japońskich zwyczajów, sztuki, prymitywizmu i postrzegania natury.

Watts studiował także pismo chińskie i praktykował chińską kaligrafię szczoteczką Hasegawa. Podczas studiów odznaczało go zainteresowanie buddyzmem zen, jego początkami w Chinach, szperaniem w Wedancie, "nową fizyką", cybernetyką, semantyką, procesem filozofii, historią naturalną i antropologią seksualności.

W połowie 1950 roku, po kilku latach spędzonych na Akademii, opuścił wydział, żeby rozpocząć karierę. W 1953 roku zaczął prowadzić cotygodniowy program radiowy w Radio Pacifica w Berkeley. Prowadził go aż do śmierci w 1973 roku. Podobnie jak inni dziennikarze był wolontariuszem w sponsorowanej przez słuchacza stacji. Stacja zdobyła dużą popularność w San Francisco Bay Area.



Audycje te były później realizowane przez dodatkowe stacje Pacifica, a także retransmitowane wiele razy w ciągu dekady po jego śmierci. Oryginalne taśmy, są w posiadaniu Pacifica Radio Archives.

W roku 1957, kiedy miał 42 lata, opublikowana została jedna z najbardziej znanych książek pisarza, Droga Zen, która koncentrowała się na filozoficznych eksplikacjach i historii. Ponadto w oparciu o styl życia i filozoficzne tło Zen, w Indiach i Chinach, Watts przedstawił pomysły zaczerpnięte z semantyki ogólnej (bezpośrednio z pism Alfreda Korzybskiego, a także od Norberta Wienera pioniera prac nad cybernetyką, które niedawno zostały opublikowane). Watts przedstawił analogie pomiędzy cybernetycznymi zasadami a praktyką Zen. Książka sprzedawała się dobrze, w końcu stała się klasyką gatunku i pomogła poszerzyć zainteresowanie Zen.

W tym czasie był w trasie w Europie razem z ojcem, spotkał tam znanego psychiatrę Carla Junga. Kiedy odnosił się do współczesnej psychologii, zbliżał się bardziej do Junga czy Abrahama Maslowa, niż do Freuda.

Po powrocie do Stanów Zjednoczonych podejmował próby przeżycia psychodelicznych doświadczeń, początkowo z meskaliną podaną mu przez dr Oscara Janigera. Kilka razy próbował LSD z różnymi zespołami badawczymi, prowadzonymi przez dr Keith Ditman, Sterling Bunnell, Michaela Agrona. Próbował również marihuany i stwierdził, że jest ona interesującym i użytecznym środkiem psychoaktywnym, który wywołuje wrażenie spowolnienia czasu. Książki Wattsa z lat 60. wykazały wpływ tych przygód chemicznych. Jego komentarz na temat zażywania środków psychodelicznych brzmiał: "Kiedy już otrzymasz wiadomość, odłóż słuchawkę."


Przez pewien czas Watts preferował pisanie językiem współczesnej nauki i psychologii (Psychoterapia Wschodu i Zachodu jest dobrym przykładem), znajdując związek pomiędzy przeżyciami mistycznymi i teorią wszechświata materialnego proponowaną przez współczesnych mu fizyków. Później utożsamiał mistykę z doświadczeniami świadomości ekologicznej i zwykle wybierał podejście, które najlepiej nadawało się do adresowanej publiczności.

Poszukiwania i nauczanie Wattsa przyniosło mu kontakt z wieloma intelektualistami, artystami i amerykańskimi nauczycielami w Ruchu  Potencjału Człowieka. Jego przyjaźń z poetą Garym Snyderem kultywowała sympatie dla Ruchu Ekologicznego, dla którego Watts dał filozoficzne wsparcie. Spotkał również Roberta Antona Wilsona, który powiedział, że Watts że jest jednym z jego "świateł na Drodze do Kosmicznego Wyzwalacza".

Choć nie był na długo związany z żadną instytucją akademicką, miał przez kilka lat stypendium na Uniwersytecie Harvarda. Wygłaszał wykłady na wielu uczelniach. Jego wykłady i książki dały dalekosiężny wpływ na amerykańską inteligencję 1950-1970, ale Watts był często postrzegany jako outsider w środowisku akademickim. Zapytany ostro przez uczniów w czasie rozmów na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Cruz w 1970 roku Watts odpowiedział, że nie był filozofem akademickim, ale "Filozoficznym showmanem".

Watts został skrytykowany przez buddystów, takich jak roshi Philip Kapleau, John Daido Loori i Daisetz Teitaro Suzuki za rzekomo błędną wykładnię kilku kluczowych pojęć buddyzmu Zen. Kapleau napisał, że Watts oddalił zazen na rzecz tylko połowy kōanu. W odniesieniu do wyżej wymienionego kōanu, Robert Aitken oznajmił, iż Suzuki powiedział mu: "Muszę z przykrością powiedzieć, że Pan Watts nie rozumie tej historii." W tłumaczeniu Loori'ego z Shōbōgenzō, autor wspomina o tym i sugeruje, że zen w swej istocie polega na zazen, i nie można pojąć go bez praktyki.

Watts pisał często, że nawiązywał do grupy sąsiadów z Druid Heights (koło Mill Valley, Kalifornia), którzy starali się połączyć architekturę, ogrodnictwo, stolarstwo i umiejętności, aby stworzyć dla siebie piękne i wygodne życie. Druid Heights zostało założone przez pisarkę Elsę Gidlow.

Jeśli chodzi o jego intencje, można stwierdzić, że Watts próbował zmniejszać alienację, doświadczenie towarzyszące człowiekowi, że czuje się zarażony współczesnym Zachodem, oraz (podobnie jak jego koledzy Brytyjczycy i przyjaciel, Aldous Huxley), aby zmniejszyć złą wolę, która jest ubocznym produktem wyobcowania ze świata natury. Czuł że takie nauczanie może ulepszyć świat, przynajmniej do pewnego stopnia. Formułował również możliwości większego zastosowania estetyki (np.: lepsza architektura, więcej sztuki, więcej wyśmienitej kuchni) w amerykańskim życiu. W swojej autobiografii pisał: "... odnawianiem kultury jest połączenie elementów kultur" (Watts, In My Own Way). (....)

W swoich pismach nawiązywał do swojego politycznego przejścia od republikańskiego konserwatyzmu do bardziej liberalnej perspektywy prawnej i politycznej. Jednak nie ufał zarówno politycznej lewicy, jak i prawicy, więc znalazł inspirację w Chińskiej księdze Zhuangzi. Zwalczał powszechną ideę "postępu". Miał nadzieję na zmiany, osobiście wolał swojskie, częściowo izolowane enklawy społeczne obszarów wiejskich. Wierzył w tolerancję dla mniejszości seksualnych, wyrzutków społecznych i ekscentrycznych artystów.

Watts potępił urbanizację terenów wiejskich i stylu życia, który wdał się wraz z nią.

W jednym z wykładów, który Watts zatytułował The End to the Put-Down of Man, filozof przedstawił pozytywny wizerunek zarówno przyrody, jak i człowieka, który przemawiał na korzyść różnych etapów rozwoju jednostki (w tym młodzieńczych lat), potępiał nadmierny cynizm i przekorę, wychwalał inteligencję, kreatywność, dobrą architekturę i żywność. (...) (wikipedia)

2 komentarze:

    Serpent.pl