Alejandro Jodorowsky - demiurg kina

"I thought that cinema
was better than LSD" (Alejandro Jodorowsky)

O twórczości Alejandro Jodorowsky'ego napisano już bardzo wiele ciekawych eseji i artykułów - wystarczy wystukać nazwisko w googlach, żeby zapoznać się z pokaźną literaturą np. na stronie Magivanga. Dlatego pozwolę sobie jedynie przypomnieć tą arcyciekawą sylwetkę.

Urodził się w 1930 roku w Chile w rodzinie rosyjskich emigrantów. Od początku swojej kariery przewodził ruchom awangardowym w różnych dziedzinach sztuki. Na przełomie lat 40. i 50. stworzył w Santiago teatr pantomimy, a następnie z braku nowych wyzwań oraz pragnąc zgłębić tajniki alchemii oraz tarota, w roku 1953 przeniósł się na stałe do Francji. W Paryżu podjął współpracę z mimem Marcelem Marceau, dla którego napisał m.in. słynną sztukę "Klatka", oraz z hiszpańskim surrealistą Fernando Arrabalem, wraz z którym założył grupę teatralną "Pánico".

Jodorowsky to nie tylko reżyser, ale również poeta, dramaturg, pisarz, aktor, mim, filozof, terapeuta, tarotysta. Ale to tylko niektóre z jego zainteresowań i każde z nich ma odzwierciedlenie w jego twórczości filmowej.

"(...) to "twórca wyklęty", obracający się na marginesie głównego nurtu sztuki filmowej, flirtujący z kinem klasy B i żonglujący konwencjami ze sprawnością, której pozazdrościć mógłby Tarantino. Oba filmy chilijskiego artysty, które miałem okazję zobaczyć, czyli "Kret" i "Święta krew", są niemal zupełnie różne, jedno je jednak łączy - zamiłowanie do ekranowej makabry podlanej gęstym, surrealistycznym sosem. Po premierze debiutanckiego "Fando i Lis" (1968) na festiwalu w Acapulco, Jodorowsky ledwo uniknął linczu i został dekretem burmistrza wyrzucony z miasta. Domagano się nawet jego deportacji z Meksyku.

El Topo (Kret)

Fabuła jest pretekstem do ukazania galerii niezwykłych postaci rodem z sennego koszmaru, zaludniających Dziki Zachód a'la Jodorowsky. Bohater filmu, odziany w czerń rewolwerowiec, rozgramia bandę okrutnego Pułkownika i rusza na pustynię w poszukiwaniu czterech mistrzów rewolweru, których chce pokonać, aby ostatecznie potwierdzić swą klasę. Nie podejrzewa nawet, że przyjdzie mu się zmierzyć z przeciwnikami w rodzaju jogina, strzeżonego przez beznogiego karła usadowionego na grzbiecie pozbawionego rąk osiłka lub też starego, na wpół szalonego ascety, który rewolwer zamienił na siatkę na motyle... Brzmi jak majaczenia szaleńca? W takim razie lepiej nie pytajcie, jak wyglądało będzie Oświecenie, doznane przez bohatera po przejściu wszystkich prób. "Kret" stanowi zlepek surrealistycznych sekwencji, pełnych krwi i pozornie bezsensownego okrucieństwa, miejscami jednak jest niezwykle śmieszny - jak w scenie rewolwerowego pojedynku, który rozpoczyna się wraz z ujściem całego powietrza z różowego balonika położonego między walczącymi.

El Topo (trailer) 1970

The Holy Mountain (Święta góra)

To kolejny niesamowity film. W jego sfinansowaniu swoją pomoc zaoferowali mu The Beatles. Zawarł w nim jedne z najbardziej groteskowych i niepokojących obrazów, jakie kiedykolwiek trafiły na taśmę celuloidową. Film opowiada o krucjacie dziewięciu najbogatszych przemysłowców i polityków naszej planety, którzy prowadzeni przez Alchemika pragną zrabować Mędrcom sekret nieśmiertelności. Znaleźć tu możemy wszystkie wspomnniane wcześniej zainteresowania Jodorowsky'ego- zgłębianie tajników tarota oraz odkrywanie uzdrawiających właściwości sztuki. Dla potrzeb swojej praktyki terapeutycznej i filmowej stworzył swoistą psychomagię i psychoszamanizm.

The Holy Mountain (trailer) 1973

Santa Sangre (Święta krew)

Film opowiada o rodzinie cyrkowych artystów - ojciec, mistrz w rzucaniu nożem, romansuje z pokrytą tautażami kobietą, za co matka w szale zazdrości oblewa mu genitalia kwasem. Okaleczony mężczyzna odcina żonie obie ręce, po czym podrzyna sobie gardło. Wszystko to dzieje się na oczach dziecka, nietrudno się zatem dziwić, że chłopiec ląduje w zakładzie dla obłąkanych. Jako młody mężczyzna ucieka zeń i spotyka się z matką, która czeka na niego przed zakładem dokładnie taka, jak przed laty - piękna, młoda ... i pozbawiona obu rąk. Syn musi zatem stać się jej rękami - na scenie, gdzie wykonują razem cyrkowy numer, oraz poza nią, kiedy matka zmusza go, aby mordował kobiety, które okażą mu zainteresowanie. Szaleńca może przywrócić normalnemu światu jedynie młodzieńcza miłość, czysta i piękna jak anioł córka wytatuowanej kobiety. O ile "Kret" jest wyrafinowaną zabawą konwencją spaghetti westernu, w "Świętej krwi" Alejandro Jodorowsky wystawia wytrzymałość widzów na nie mniejszą próbę. Niezwykle sugestywne sceny morderstw ocierają się niekiedy o groteskę, jak moment morderstwa siłaczki, kolejnej wybranki głównego bohatera. Niektóre sekwencje przywodzą na myśl dzieła Felliniego - chociażby scena pogrzebu słonia. Martwe zwierzę wiezione jest w ogromnej, obitej tkaniną trumnie, obok której posuwa się żałobny kondukt złożony przede wszystkim z klaunów.

Santa Sangre (german trailer)1989

Filmy Jodorowsky'ego z pewnością nie przemówią do każdego - zbyt wiele w nich makabry i osobliwego humoru, aby znalazły uznanie szerszej publiczności. Pozostają jednak zjawiskiem co najmniej intrygującym. Niektórzy widzowie, w tym piszący te słowa, znajdują w dziełach chilijskiego reżysera przebłyski geniuszu - i to pomimo całej masy okrucieństwa i sposobu realizacji ocierającego się niekiedy o amatorszczyznę. Choć trudne w odbiorze, "Święta krew" czy "Kret" są świadectwami nieskrępowanej, szalonej wyobraźni." (Paweł Marczewski)

Jodorowsky began his artistic activities at a very young age inspired greatly by film and literature. He began publishing his poetry in Chile when he was 16. He developed an interest in puppetry and mime. At 17, he debuted as an actor and a year later he created the pantomime troupe, Teatro Mimico. In 1953 Jodorowsky wrote his first play, El Minotauro. That same year he traveled to Paris to study pantomime with Etienne Decroux, the teacher of Marcel Marceau. The next year he joined Marcel Marceau theatre troupe; the performances realized during this collaboration toured worldwide. After performing in Mexico in 1960, Jodorowsky decided to continue his stay in order to pursue other theatrical endeavors.

Recognized as one of the world's leading researchers of the Tarot, Jodorowsky spent over fifteen years reconstructing the original form of Tarot de Marseille. From this work he moved in to more therapeutic work in three areas: psychomagic, psycho genealogy and iniciatic massage. Psychomagic aims to heal psychological wounds suffered in life. This therapy is based on the belief that the performance of certain acts can directly act upon the unconscious mind, releasing it from a series of traumas, some of which are passed down from generation to generation. Psychogenealogy includes the studying of the patient’s personality and family tree in order to best address their specific sources.

Throughout his career, Jodorowsky has gained a reputation as a philosopher and scholar who presents the teachings of religion, psychology and spiritual masters, by molding them into pragmatic and imaginative endeavors. All of his enterprises integrate an artistic approach. Currently Jodorowsky dedicates much of his time to lecturing about his work. He started his film career in Mexico with Fando y Lis (1968). The feature-length film debuted in Acapulco at the Film Festival and is famous for having incited a full scale riot there, requiring that Jodorowsky be smuggled out in a limousine.

El Topo (1970), a mystical Western, was his second film and is now considered a cult classic. John Lennon and Yoko Ono helped to arrange the film's release and distribution in the United States through Beatles manager Allen Klein.

Jodorowsky's third film, La Montaña Sagrada (The Holy Mountain) (1973), was entirely financed by John Lennon and Yoko Ono. At a projected budget of $1,500,000 (in USA dollars), it was the most expensive Mexican film production to date. It has been suggested that the Holy Mountain may be inspired by Rene Daumal novel Mount Analogue.

Jodorowsky began working in 1975 on an adaptation of Frank Herbert's Dune (Mœbius). Ultimately, its funding evaporated, but Jodorowsky claimed it was sabotaged by the major studios in . The project was intended to involve his son Brontis (Paul), Orson Welles as the Baron, Salvador Dalí as the Emperor, Mick Jagger as Feyd Rautha, Alain Delon as Duncan Idaho, Geraldine Chaplin as Lady Jessica, Dan O'Bannon for the script, Chris Foss, Pink Floyd, H.R. Giger and Jean Giraud Hollywood because it was too French, a strange claim considering that Jodorowsky, while a naturalized citizen of France, has never identified with any particular country or culture (although the funding and his producer, Jerome Seydoux, were French). Many close to the project claim that the set designs later turned up in Star Wars. Several of the people working on Jodorowsky's version of Dune later worked on Alien with elements (specifically those designed by Giger) similar to that of the failed Dune project.