Brygada Kryzys (1982)

Najważniejsza polska grupa nowofalowa, której styl określany jest jako "punkedelic".

Powstał w 1981 roku w Warszawie. Założycielami byli gitarzyści i wokaliści Tomasz Lipiński (ur. 21 sierpnia 1955 w Warszawie) i Robert Brylewski (ur. 25 maja 1961 w Warszawie). Obydwaj byli czołowymi przedstawicielami rodzącego się w Polsce punk rocka, Lipiński wcześniej dowodził Tiltem, a Brylewski - Kryzysem. Lipiński z Brylewskim stworzyli w Brygadzie Kryzys duet kompozytorsko-tekstowy i niemal wszystkie piosenki były pisane przez nich, choć Lipiński stworzył większość tekstów, a Brylewski muzyki.

Kolejnymi członkami zespołu zostali basista Ireneusz Wereński, perkusiści Sławek Słociński i Jarek Ptasiński oraz saksofonista Tomasz "Men" Świtalski. Zespół miał zadebiutować w gdańskiej hali Olivii podczas zjazdu "Solidarności", ale do występu nie doszło, bo organizatorzy przestraszyli się zbyt śmiałego artystycznie programu. Pierwszym publicznym występem Brygady Kryzys okazał się ten w warszawskim klubie Riviera (przed Brygadą wystąpiła debiutująca Republika). Nagrania z konsolety trafiły potem do Anglii i zostały nielegalnie tam wydane na płycie "Brygada Kryzys". Album (ze zdjęciem przewracającego się Pałacu Kultury i Nauki na okładce) dziś jest rarytasem.

W listopadzie 1981 Brygada Kryzys pojechała w trasę po Polsce z brytyjskim zespołem TV 21, w grudniu poleciała na koncerty do Jugosławii. Podpisała tam kontrakt z Jugotonem, największą firmą fonograficzną tego kraju. Planowany wyjazd na kolejne koncerty do Jugosławii oraz na trasę po Holandii nie doszły jednak do skutku, podobnie jak realizacja kontraktu. Plany pokrzyżowało wprowadzenie w Polsce stanu wojennego.

13 lutego 1982 roku Brygada Kryzys odmówiła występu na festiwalu odbywającym się w warszawskiej Hali Gwardii po tym, gdy organizatorzy przedstawili ją na plakatach jako Brygadę K. Sam koncert miał na celu odciągnięcie młodych ludzi od demonstracji ulicznych. Wynikiem tego incydentu był brak koncertów w ciągu kolejnych miesięcy. Zespołowi udało się jednak nagrać płytę, został wybrany do przetestowania nowootwartego studia nagraniowego na warszawskim Wawrzyszewie. "Brygada Kryzys" (od koloru okładki zwana "czarną Brygadą") to jedna z najważniejszych płyt w historii polskiego rocka, pierwszy prawdziwy manifest pokolenia wychowanego na punk rocku i nowej fali; manifest zarówno muzyczny, jak i tekstowy. Żadna płyta wydana wcześniej w Polsce nie niosła ze sobą tak jednoznacznego przekazu - teksty rozliczały się z późnym PRL ("Centrala", "Radioaktywny blok" czy "Fallen, Fallen Is Babylon") i buntowały się przeciwko niemu ("Nie ma nic"). Pierwsza strona zawierała piosenki zaśpiewane przez Lipińskiego w języku polskim, druga - w języku angielskim. Bardzo duży wpływ na brzmienie płyty (charakterystyczne pogłosy tworzące mistyczną aurę) miał realizator Kuba Nowakowski.

W nagraniach płyty nie uczestniczył już Słociński, którego zastąpił Jan Rołt. Na płycie zagrał też dawny basista Tiltu Tomek "Rastaman" Szczeciński. Latem 1982 roku grupa uczestniczyła jeszcze w zdjęciach do filmu "Koncert" Michała Tarkowskiego (film trafił na ekrany kin w 1985, a Brygada Kryzys wykonywała tam - wcześniej zatrzymaną przez cenzurę - "Wojnę"), jednak ze względu na brak perspektyw Lipiński z Brylewskim rozwiązali Brygadę Kryzys we wrześniu tego samego roku po serii czterech pożegnalnych koncertów w warszawskiej Rivierze (wówczas Brygadę supportowali Kult, TZN Xenna i Deuter). Podczas tych koncertów Brygada coraz bardziej skłaniała ku muzyce reggae.

Po rozwiązaniu zespołu Lipiński, Brylewski z Pawłem "Kelnerem" Rozwadowskim stworzyli zespół Aurora, a po odejściu z niego Lipińskiego (reaktywował Tilt) przemianowali go na Izrael. Potem Brylewski stworzył też Armię.

Brygada Kryzys reaktywowała się w październiku 1989 roku podczas wspólnego wyjazdu Tiltu i Armii do Berlina Zachodniego na koncert. Jednak do pierwszego występu nowej Brygady doszło dopiero w sierpniu 1991 podczas festiwalu w Jarocinie, gdzie grupa przyjęta została entuzjastycznie. Trzy miesiące później wystąpiła też na Odjazdach.

Oprócz Lipińskiego i Brylewskiego w składzie znaleźli się jeszcze Wereński (wówczas też muzyk Kultu), perkusista Piotr "Stopa" Żyżelewicz (również m.in. Armia, Moskwa), saksofoniści Włodzimierz Kiniorski i Aleksander Korecki oraz żona Brylewskiego, wokalistka Vivian Quarcoo. W tym składzie grupa zarejestrowała płytę "Cosmopolis", na której znalazły się zarówno piosenki odrzucone przez cenzurę w 1982 ("Wojna", "To co czujesz" czy "Too Much", zainspirowane tragedią w kopalni "Wujek" w grudniu 1981), jak nowe kompozycje (antyklerykalny "Żondzi Xionc"). Płyta okazała się jednym z wydarzeń pierwszej połowy lat 90. Na uwagę zasługiwała świetna przeróbka "All Long The Watchtower" Boba Dylana (tu pod tytułem "Naokoło wieży") z tekstem napisanym przez Lipińskiego, jak również piosenki "Subway Train" oraz "Ty i tylko ty".

Po koncertach na festiwalu Silmarile w Warszawie Brygada Kryzys występowała jednak coraz rzadziej. W latach 1992-94 organizowała koncerty pod nazwą "Stanik", upamiętniając tym wprowadzenie stanu wojennego. Odbywały się one w warszawskim Remoncie, a ten z 1993 trafił na kasetę "Live In Remont 13 grudnia 93". Grupa ponownie zawiesiła działalność w 1994 roku.

Kolejny raz Brygada Kryzys zaczęła istnieć w 2003. Obok Lipińskiego i Brylewskiego, w składzie znaleźli się basista Tomek Szymborski, perkusista Filip Gałązka oraz saksofonista i klawiszowiec Sergiusz Lisiecki (zamieniony w 2005 przez Kiniorskiego). Grupa istniała cztery lata, w tym czasie wzięła udział m.in. w Castle Party, Punk Rock Later (nagrania "Nie daj się ogłupić" i "Legalize It" ukazały się na płycie dołączonej do książki Mikołaja Lizuta "Punk Rock Later"), na festiwalu Malta w Poznaniu (retransmisję tego występu pokazało TVP), festiwalu im. Grzegorza Ciechowskiego w Toruniu, wyjechała do Londynu, podłożyła także muzykę do filmu niemego "Ręce Orlaca" z 1925 roku. Niestety, nie pozostawiła po sobie żadnych nagrań studyjnych.

W czerwcu 2011 Brygada Kryzys reaktywowała się specjalnie na dwa koncerty upamiętniające zmarłego Piotra "Stopę" Żyżelewicza. Wystąpiła wówczas w składzie Tomek Lipiński, Robert Brylewski, basista Piotr Leniewicz i perkusista Karol Ludew (obydwaj z Tiltu). (Leszek Gnoiński)

Brygada Kryzys or BK was formed in August 1981 by two popular musicians from Warsaw,  Robert Brylewski (previously part of the group Kryzys) and Tomasz Lipinski (from Tilt).  Brygada Krzys is the most important and influential punk/rock reggae bands in Poland.  They describe their music as "punkadelic" drawing inspiration from the early punk and psychedelic trend of the 1960s. Their first performance, November they toured Poland with the British Band TV21. A concert in Gdansk ended up badly with Brylewski severely beaten by a group of thugs while the communist police stood by and refused to intervene.

They participated in a festival "Days of Young Polish Subculture" held in Belgrade in December. As bad luck would have it, their bus was stopped at the Polish-Czechoslovak (then Czechoslovakia) and the band's equipment confiscated. They managed to make it to the festival by plane, and gave two performances one of which was recorded.   Upon their return to Poland, plans were underway to tour the Netherlands and Yugoslavia in February 1982, but on December 13th the communist regime declared martial law which entailed severe curfews and travel restrictions.

Confrontations became to a head during February 1982, when posters of the band were displayed throughout Warsaw - publicizing the new band as "Brygada K". Communist officials considered it a provocation and the band was ordered to shorten the name. They refused and were subsequently banned from making any public appearances on stage, nor leave Poland for the scheduled tours in the Netherlands and Yugoslavia.

Over the next few months, BK recorded a few songs in a newly opened Warsaw studio called "Tonpress", and spent the summer near Lublin filming several scenes that were later added to the movie "Koncert".  By August, Warsaw is the scene of numerous demonstrations and street brawls in response to martial law. Tomek was severely beaten and arrested by the communist militia but because of overcrowded jails, was released shortly thereafter.  Within weeks, the BK members agreed to dissolve the group because of the many political obstacles thrown their way.  Robert started a reggae band called Izrael, while Tomek returned to Tilt.

1989 marked a historical turning point for the world.  On November 9, the symbol of the Iron Curtain, the Berlin Wall, came down amid wild jubilation of Berliners on both sides. Tomek and Robert were in Berlin just a week before and were already discussing about reforming the BK.  Less than two years later, the band played its first concert at the legendary Jarocin Festival to enthusiastic crowds.  In October 1991, they recorded a new album called "Cosmoplis"  encompassing both old and new songs.  For the next three years BK performed a series of concerts commemorating the declaration of martial law in Poland, in addition to an album.

But in 1994 they disband again, only to return again almost 10 years later.  In the spring of 2003, they played several concerts for their tour entitled, "PRL czyli Punk Rock Later", and several months later played the Garage Club in London. In 2005, they embarked on a recording project called "Black Album" which was a compilation of tracks from their first album, some early recordings that were never released as well as songs by Kuba Nowakowski.  They made appearances on TVP3's program called, Muzyka laczy pokolenia (Music Connects Generations) and performed with the rap duo Vienio i Pele. Many more tours and recording sessions followed. (polishgreatness)

link in comments